همه چیز درباره پولیپ بینی (از علائم تا درمان‌های نوین)

خلاصه‌ی سریع: پولیپ‌های بینی توده‌های نرم، خوش‌خیم و غیرسرطانی در مسیر بینی/سینوس‌ها هستند که معمولاً روی زمینهٔ التهاب مزمن ایجاد می‌شوند و می‌توانند باعث گرفتگی مداوم، سینوزیت‌های تکرارشونده و کاهش بویایی شوند. درمان از شست‌وشو و اسپری‌های استروئیدی شروع می‌شود و در موارد مقاوم، بیولوژیک‌ها (Dupilumab / Omalizumab / Mepolizumab) یا جراحی اندوسکوپیک سینوس (FESS) مطرح است.

فهرست مطالب

• پولیپ بینی چیست و با انحراف/سینوزیت چه فرقی دارد؟

• علائم شایع و کی باید به پزشک مراجعه کنم؟

• تشخیص: از آندوسکوپی تا سی‌تی‌اسکن

• نقشه راه درمان: از مراقبت‌های خانگی تا بیولوژیک‌ها و جراحی

• واقعیت عود: چرا «پیگیری و نگهداری» مهم است؟

• مراقبت‌های خانگی + چک‌لیست سریع

• پرسش‌های پرتکرار (FAQ)

• نتیجه‌گیری + CTA (رزرو نوبت در سعادت‌آباد)

پولیپ بینی چیست و چه فرقی با انحراف/سینوزیت دارد؟

تعریف: رشد نرم و غیرسرطانی مخاط بینی یا سینوس‌ها روی زمینه التهاب مزمن (آلرژی، آسم، سینوزیت مزمن، حساسیت به آسپرین).
تفاوت‌ها:

• پولیپ: معمولاً دوطرفه، حس «پر بودن» داخل بینی، کاهش بویایی بارز.

• انحراف تیغه: اغلب یک‌طرفه و مکانیکی.

• سینوزیت مزمن: التهاب طولانی‌مدت با ترشحات غلیظ/درد صورت؛ ممکن است همراه پولیپ باشد.

علائم شایع و آستانه مراجعه

• گرفتگی مزمن و دوطرفه بینی

• آبریزش یا ترشحات پشت حلق

• کاهش یا از دست‌رفتن بویایی/چشایی

• فشار/درد صورت و سردرد

• خر و پف و اختلال خواب
  اگر این علائم بیش از ۱۲ هفته ادامه داشتند → ارزیابی تخصصی ENT ضروری است. 

خودارزیابی ۳۰ ثانیه‌ای

اگر حداقل دو مورد از موارد بالا را بیش از ۱۲ هفته دارید، احتمال پولیپ/CRSwNP بالاست و باید معاینه شوید.
علائم هشدار (مراجعه فوری): کاهش بینایی، تب بالا، تورم اطراف چشم، درد شدید ناگهانی.

تشخیص: از آندوسکوپی تا سی‌تی‌اسکن

• آندوسکوپی بینی: مشاهده مستقیم مسیر و پولیپ‌ها، ارزیابی محل انسداد.

• سی‌تی‌اسکن سینوس: نقشه‌ دقیق درگیری (پیش از جراحی ضروری).

• ارزیابی آلرژی/آسم و حساسیت به آسپرین در بیماران منتخب. (rhinologyjournal.com)

نقشه راه درمان: مرحله‌به‌مرحله و شخصی‌سازی‌شده

۱) مراقبت‌های خانگی و درمان خط اول

• شست‌وشوی بینی با سرم نمکی (سالین): روزانه و منظم.

• اسپری‌های کورتیکواستروئیدی داخل بینی (مثل فلوتیکازون/مومتازون): تکنیک صحیح + تداوم.

• استروئید خوراکی کوتاه‌مدت: فقط در تشدیدهای شدید و با نسخه پزشک.

• کنترل آلرژی/آسم (آنتی‌هیستامین/درمان‌های کمکی در افراد آلرژیک). (rhinologyjournal.com)

۲) بیولوژیک‌ها؛ گزینه‌های نوین برای موارد مقاوم/عودی

برای CRSwNP مقاوم به درمان‌های استاندارد یا با عودهای مکرر—به‌خصوص همراه آسم یا حساسیت به آسپرین (AERD)—بیولوژیک‌ها به‌طور معناداری علائم و اندازه پولیپ را کاهش می‌دهند و کیفیت زندگی را بهبود می‌دهند:

• Dupilumab (Dupixent): از ۲۰۱۹ برای بزرگسالان و از ۲۰۲4 برای نوجوانان ۱۲–۱۷ سال در CRSwNP تأیید شد؛ پاسخ بالینی در بسیاری از بیماران تا هفته ۱۶ رخ می‌دهد. (Regeneron Investor Relations, Respiratory Therapy)

• Omalizumab (Xolair): اولین بیولوژیکِ تأییدشده برای پولیپ (۲۰۲۰) در بزرگسالان؛ هدف: مهار IgE. (Gene, Roche, FDA Access Data)

• Mepolizumab (Nucala): (۲۰۲۱) هدف: IL-5؛ در مطالعه SYNAPSE کاهش نیاز به جراحی/استروئیدها و بهبود علائم نشان داده شد. (PubMed, ScienceDirect, JACI Online)

راهنمای EPOS/EUFOREA 2023 معیارهای انتخاب بیمار، پایش پاسخ و زمان قطع/تغییر بیولوژیک را مشخص کرده است. (rhinologyjournal.com, Biblio, BMJ Open, PMC)

۳) جراحی اندوسکوپیک سینوس (FESS)

وقتی انسداد شدید است یا پاسخ به درمان دارویی کافی نیست، FESS راهکار کم‌تهاجمی و مؤثری برای برداشتن پولیپ‌ها و ایجاد تعادل تخلیه سینوس‌هاست. اما: بدون مراقبت نگهدارنده (اسپری/شستشو/پیگیری)، احتمال عود وجود دارد. (SAGE Journals)

واقعیت عود: صادقانه و شفاف

بر اساس شواهد، عود پولیپ پس از FESS شایع است: کنترل پولیپ‌ها تا ۱۸ ماه در حدود ۶۰–۷۰٪ بیماران پایدار می‌ماند (یعنی ۳۰–۴۰٪ عود) و در پیگیری‌های بلندمدت‌تر، ارقام بالاتری گزارش شده‌اند—به‌خصوص در بیماران مبتلا به آسم/AERD. بنابراین پیگیری و درمان نگهدارنده حیاتی است. (PMC, PubMed, SAGE Journals, BioMed Central)

جدول مقایسه درمان‌ها (خلاصه تصمیم‌گیری)

(منابع: EPOS/EUFOREA 2023 و مطالعات FDA/کارآزمایی‌های فاز III). (rhinologyjournal.com, Regeneron Investor Relations, Gene, PubMed)

مراقبت‌های خانگی + چک‌لیست سریع

• شست‌وشوی ایزوتون ولرم، بعدش اسپری بینی طبق نسخه.

• پرهیز از محرک‌ها: دود سیگار، گردوغبار، عطرهای تند.

• کنترل آلرژی/آسم (پیگیری منظم).

• مرطوب نگه‌داشتن هوا در فصول خشک.

• پایبندی به پیگیری‌های دوره‌ای (ویژه بیماران آسم/AERD).

پرسش‌های پرتکرار (FAQ)

آیا پولیپ بینی سرطانی است؟
خیر؛ خوش‌خیم است، اما می‌تواند تنفس/خواب/بویایی را مختل کند و نیاز به درمان دارد. (rhinologyjournal.com)

بیولوژیک‌ها برای چه کسانی مناسب‌اند؟
برای CRSwNP کنترل‌نشده علی‌رغم درمان استاندارد یا با عودهای مکرر—به‌ویژه همراه با آسم/AERD—بر اساس معیارهای EPOS/EUFOREA 2023. (rhinologyjournal.com)

اثر Dupilumab چه زمانی حس می‌شود؟
در بسیاری از بیماران، پاسخ بالینی تا هفته ۱۶ دیده می‌شود. (Regeneron Investor Relations)

آیا جراحی درمان قطعی است؟
مؤثر است، اما عود بسته به زمینه التهابی و پایبندی به درمان نگهدارنده شایع است. (PMC)

پولیپ بینی درمان‌پذیر است. با ارزیابی دقیق و برنامهٔ مرحله‌به‌مرحله می‌توان تنفس بهتر و بویایی را برگرداند و احتمال عود را پایین آورد.
برای ارزیابی تخصصی، آندوسکوپی تشخیصی و انتخاب درمان شخصی‌سازی‌شده، همین حالا با کلینیک دکتر مهدی صابری در سعادت‌آباد تماس بگیرید یا نوبت آنلاین رزرو کنید:

• تلفن: 021۲۲۳۴۰۰۰۳

• واتس‌اپ: ۰۹۳۷۱۹۰۱۸۰۰

• آدرس: تهران، سعادت‌آباد، میدان کاج، اول سرو شرقی، ساختمان سعادت، پلاک ۷۸، ورودی شرقی، طبقه دوم، واحد ۱۵. (drmehdisaberi.com)

یادآوری مهم: این مقاله آموزشی است و جایگزین ویزیت پزشک نیست.